Podwyższonej odpowiedzialności członków upadłego SKOK-u nie ma – to sedno uchwały Sądy Najwyższego z 12 grudnia 2019

Jak wszyscy dobrze wiemy, wokół upadających SKOK-ów ogniskują się kłopoty zarówno natury prawnej, jak i społecznej. W dniu 12 grudnia 2019 r. SN zajął się problematyką odpowiedniej interpretacji przepisów mających zastosowanie w sprawach upadających SKOK-ów; co ważne, nie tylko tych zawartych w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, ale również Prawa upadłościowego i Prawa spółdzielczego.

Na kanwie układanki tych właśnie ustaw, zapadła w dniu 12.12.2019 r. uchwała SN (III CZP 42/19) dot. tzw. podwyższonej odpowiedzialności członków upadłej kasy. Zagadnienie prawne sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy syndyk może pozywać członków upadłej kasy o zapłatę kwoty do wysokości podwójnej wysokości wpłaconych wkładów celem pokrycia tzw. straty bilansowej SKOK-u, jeśli przed ogłoszeniem upadłości walne zgromadzenie SKOK-u nie podjęło stosownej uchwały w tym zakresie.

Ostatecznie SN odpowiedział negatywnie, stając tym samym po stronie członków kasy. A zatem bez wcześniejszej uchwały walnego zgromadzenia SKOK-u syndykowi nie przysługuje roszczenie o pokrycie straty w wysokości podwójnej kwoty wpłaconych udziałów, nawet jeżeli rzeczoną, podwyższoną odpowiedzialność przewidywał statut SKOK-u. W praktyce oznacza to, że syndycy tego typu należności nie powinni uwzględniać w spisie inwentarza i w związku z tym mają zamkniętą drogę do ich sprzedaży czy dochodzenia. Wpływa to oczywiście negatywnie na poziom zaspokojenia wierzycieli w postępowaniach upadłościowych SKOK-ów.

Dotychczas, opisywane zagadnienie było zarzewiem sporu w piśmiennictwie i powstania bardzo niejednolitej linii orzeczniczej. Panowała zasada „co kraj, to obyczaj”. Syndyk często nie wiedział, czy powinien występować z powództwami przeciwko członkom SKOK-u (bo jeśli podwyższona odpowiedzialność wystąpiła to przecież powinien ściągnąć albo zbyć taką wierzytelność, gdyż celem postępowania upadłościowego jest maksymalne zaspokojenie wierzycieli).

Miejmy nadzieję, że SN przyczyni się do ujednolicenia praktyki. W ustnym uzasadnieniu uchwały SN podniósł, że regulacje dotyczące poszerzenia odpowiedzialności członków SKOK-ów są zbyt szczątkowe, żeby wywieść z nich tak dalekie dla członków kasy skutki. W uzupełnieniu SN sięgnął po argumenty systemowe, wykładnię prokonstytucyjną i zasadę zaufania obywateli do państwa, a także powołał się na względy celowościowe.

Z szerszym omówieniem uchwały warto zaczekać do pojawienia się pisemnego uzasadnienia.