Home
W postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości wszczętym po dniu 1 stycznia 2016 r. dopuszczalne jest zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątku dłużnika – wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2019 r. (III CZP 108/18).
Pytanie prawne w przedmiotowej kwestii zadał Sądowi Najwyższemu jeden z sądów okręgowych, do którego wpłynęło zażalenie dłużnika na zabezpieczenie jego majątku. Dłużnik będący spółką z ograniczoną odpowiedzialnością złożył wniosek o ogłoszenie swojej upadłości. Następnie sąd wyznaczył tymczasowego nadzorcę sądowego celem zabezpieczenia jego majątku. Na powyższe postanowienie dłużnik wniósł zażalenie. Pytanie Sądu Okręgowego brzmiało: „Czy w postępowaniu wszczętym w przedmiocie ogłoszenia upadłości po dniu 1 stycznia 2016 roku dopuszczalne jest zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątku dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego?".
Odpowiedź na to pytanie nie była taka oczywista. Do postępowania zabezpieczającego prowadzonego w związku z postępowaniem w przedmiocie ogłoszenia upadłości zastosowanie ma wyrażona w art. 33 ust. 1 Prawa upadłościowego (PrUpad) zasada, że zażalenie przysługuje na postanowienie kończące postępowanie oraz w przypadkach określonych w ustawie. Postanowienie o zabezpieczeniu majątku dłużnika nie jest ani postanowieniem kończącym postępowanie, ani Prawo upadłościowe nie reguluje wprost kwestii możliwości zaskarżenia takiego postanowienia. Należy jednak zwrócić uwagę, że regulacja postępowania zabezpieczającego w przepisach ustawy - Prawo upadłościowe nie jest kompletna, wobec czego zgodnie z art. 37 zd. pierwsze PrUpad, w sprawach nieuregulowanych w tych przepisach stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu zabezpieczającym. Odpowiedź więc na pytanie, czy na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie, zależy od tego, czy w świetle art. 33 ust. 1 in fine PrUpad i art. 37 zdanie pierwsze PrUpad wchodzi w tej sytuacji w grę zastosowanie art. 741 KPC, zgodnie z którym na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie, czy też kwestia zaskarżalności postanowień w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika jest sprawą, która została uregulowana w przepisach ustawy - Prawo upadłościowe w rozumieniu art. 37 zdanie pierwsze (i w związku z tym zażalenie zasadniczo nie przysługuje).
Za tym drugim poglądem przemawiać mogłoby istnienie art. 39 ust. 3 PrUpad. Zgodnie z tym przepisem na postanowienie o zabezpieczeniu poprzez zawieszenie postepowania egzekucyjnego oraz o zabezpieczeniu poprzez uchylenie zajęcia rachunku bankowego przysługuje zażalenie dłużnikowi oraz wierzycielowi prowadzącemu egzekucję. Sąd Najwyższy musiał odpowiedzieć zatem na pytanie czy art. 39 ust. 3 PrUpad wyczerpująco reguluje kwestię zaskarżalności postanowień w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika i wobec tego kwestii tej - jako sprawy uregulowanej w ustawie w rozumieniu art. 37 zdanie pierwsze PrUpad - nie obejmuje odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu zabezpieczającym.
SN stwierdził, że zawarte w art. 39 ust. 3 zdanie drugie PrUpad uregulowanie zażalenia ma charakter wycinkowy i przesądza jedynie o kwestii legitymacji do wniesienia zażalenia na konkretne sposoby zabezpieczenia. Sąd Najwyższy podkreślił, że ewentualne ograniczenie zaskarżalności postanowień w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika tylko do postanowień, o których mowa w art. 39 ust. 3 PrUpad, pociągałoby za sobą zbyt daleko idące negatywne skutki. Można powiedzieć, że SN odwołał się do wykładni celowościowej i tego, co w jego ocenie byłoby rozwiązaniem słusznym. Podkreślił, iż zagadnienie, czy i w jaki sposób ma zostać zabezpieczony majątek dłużnika, w stosunku do którego złożono wniosek o ogłoszenie upadłości, jest bardzo istotne. Zastosowanie albo odmowa zastosowania zabezpieczenia, w tym jego określonego sposobu, z jednej strony może wpływać na przyszłą efektywność postępowania upadłościowego, a z drugiej strony ingerować bardzo poważnie w sytuację majątkową dłużnika. Powyższe względy doprowadziły SN do konkluzji, że postanowienia sądu upadłościowego w przedmiocie zabezpieczenia majątku, zarówno pozytywne, czyli te o udzieleniu zabezpieczenia, jak i negatywne, czyli odmawiające zabezpieczenia, podlegają zaskarżeniu. Dzięki powyższemu możliwa jest kontrola instancyjna tych postanowień.
