Home
Czynność zwykłego zarządu powinna kojarzyć się z prowadzeniem biznesu każdego dnia. Zarządzanie w tzw. zwykłym zakresie oznacza podejmowanie podstawowych decyzji biznesowych, dokonywanie stałych opłat oraz prowadzenie działalności, z uwzględnieniem jej podstawowego charakteru. Zakres czynności zwykłego zarządu będzie zatem inny dla fabryki produkującej guziki a inny dla kilkuosobowego zespołu start-upowego, który pracuje nad innowacyjnym urządzeniem do usprawnienia procesu technologicznego.
Żeby określić czym są czynności zwykłego zarządu, wpierw warto kilka słów poświęcić na omówienie, jak judykatura rozumie zarząd w ogólności. Sądownictwo zmierza w tym kierunku, iż należy przyjąć szerokie rozumienie pojęcia zarządu majątkiem, czyli że zarząd ten obejmuje całokształt dotyczących majątku czynności prawnych oraz działań faktycznych, w tym także czynności, w wyniku których następuje zbycie przedmiotu stanowiącego składnik majątku. Innymi słowy, przyjmuje się, że zarząd majątkiem to całokształt czynności prawnych i faktycznych, które dotyczą tego majątku bezpośrednio lub pośrednio poprzez osiągnięty skutek gospodarczy.
Z tak określonego „zarządu”, musimy teraz wykroić „czynności zwykłego zarządu”.
Z punktu widzenia przepisów prawa restrukturyzacyjnego (Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo Restrukturyzacyjne (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 814) definicja czynności zwykłego zarządu nabiera szczególnego znaczenia. Chodzi mianowicie o to, że w przyspieszonym postępowaniu układowym i postępowaniu układowym przewidziany jest mechanizm nadzoru nad czynnościami przekraczającymi zakres zarządu zwykłego. Jak on wygląda?
Zgodnie z art. 39 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, dłużnik samodzielnie może dokonywać jedynie czynności zwykłego zarządu (jedynie wyjątkowo we wspomnianych wyżej postępowaniach dłużnik może zostać pozbawiony zarządu w całości). Dłużnik, chcąc dokonać czynności, które zakres zwykłego zarządu przekraczają, musi otrzymać zgodę nadzorcy sądowego (chyba że ustawa przewiduje zezwolenia rady wierzycieli). W ten sposób nad najważniejszymi czynnościami dłużnika, sprawowany jest nadzór. Akceptacja może nastąpić zarówno przed, jak i po dokonaniu czynności, ale maksymalnie w terminie 30 dni od jej dokonania. Odruchowo rodzi się pytanie: co jeżeli czynność dokonana jest bez wymaganej zgody? Tutaj art. 39 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego mówi wprost – taka czynność jest nieważna.
Ponadto określenie czynności zwykłego zarządu przyda nam się niekiedy w postępowaniu sanacyjnym. Jeśli bowiem skuteczne przeprowadzenie postępowania sanacyjnego wymaga osobistego udziału dłużnika lub jego reprezentantów, a jednocześnie dają oni gwarancję należytego sprawowania zarządu, sąd może zezwolić dłużnikowi na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa w zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu. Ponownie zatem niezwykle ważne jest określenie, która czynność wchodzi w zakres zwykłego zarządu, a która już nie.
Jest to pytanie dość oczywiste a zarazem odpowiedź na nie należy do gatunku najtrudniejszych. Nie ma bowiem (i nie może być) jednej definicji czynności zwykłego zarządu, chociażby ze względu na charakter i zakres prowadzonej działalności.
Na gruncie przepisu art. 28 § 1 nieobowiązującego już prawa układowego wyrażono pogląd, że "Czynność przekracza zakres zwykłego zarządu, jeżeli w prawidłowym toku nie dokonuje się jej w przedsiębiorstwie. Nie podpada więc pod pojęcie niezwykłej czynności zarządu sprzedaż towarów lub ich zakup, które zazwyczaj dokonuje się w przedsiębiorstwie, wypłata należności personelowi, ubezpieczenie towarów, uiszczanie czynszu najmu za lokal itd."
Nadzorca sądowy zaraz po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego i po spełnieniu przesłanek formalnych dla sprawowania funkcji powinien określić jakie czynności dłużnika pozostają w zakresie zwykłego zarządu, a jakie ten poza ten zakres wykraczają. Warto, aby analogicznie zachował się zarządca w postępowaniu sanacyjnym (jeśli sąd udzielił dłużnikowi zezwolenia na prowadzenie przedsiębiorstwa w zakresie nieprzekraczającym zwykłego zarządu). W ten sposób zostają ustalone w przybliżeniu ramy samodzielnego działania dłużnika. Co prawda obowiązek taki nie został wyrażony wprost w przepisie, ale w praktyce restrukturyzacyjnej przyjmuje się, że takie działanie zarządcy lub nadzorcy jest pożyteczne i powinno być standardem.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na tryb postępowania restrukturyzacyjnego. Jeśli wobec spółki otwarto przyspieszone postępowanie układowe bądź postępowanie układowe jak również jeśli sąd otworzył postępowanie sanacyjne, zezwalając jednocześnie dłużnikowi na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa w zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu, należy przyjąć, że co do zasady dłużnik zachował kompetencje do dokonywania czynności w zakresie tzw. „zwykłego zarządu”.
Warto zatem zwrócić się z zapytaniem do dłużnika o zakres obejmujący tzw. czynności zwykłego zarządu. Zakres ten winien określić nadzorca sądowy lub odpowiednio zarządca w postępowaniu sanacyjnym.
Jeżeli istnieje wątpliwość co do tego czy zawarcie umowy, dokonanie płatności lub wykonanie usługi przekracza czynność zwykłego zarządu zawsze lepiej i bezpieczniej zweryfikować i uzyskać zgodę nadzorcy sądowego (lub w przypadku postępowania sanacyjnego – zarządcy). Pozwoli to uniknąć dotkliwej sankcji nieważności.
