Home
Żeby odpowiedzieć na to pytanie, należy najpierw zrozumieć czym jest układ w restrukturyzacji, jaki jest jego cel i jaka może być jego treść. Ponadto, przed przeczytaniem niniejszego wpisu, warto wiedzieć jakie wierzytelności są objęte układem. Na wszystkie te pytania znajdą Państwo odpowiedź TUTAJ. Zapoznanie się z poprzednim wpisem może okazać się niezbędne do prawidłowego zrozumienia i pełnego obrazu dotyczącego istoty układu oraz tego, jakie wierzytelności są, a jakie nie są nim objęte.
Ustawodawca w art. 151 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne („p.r.”) w ust. 1 tego artykułu wskazuje wierzytelności z mocy prawa (bezwzględnie) nieobjęte układem, natomiast w ust. 2 i 3 wymienia wierzytelności, które co do zasady nie są objęte układem, ale mogą zostać nim objęte, jeżeli wierzyciel wyrazi na to zgodę.
Jeszcze zanim wskażemy jakie rodzaje wierzytelności nie są objęte układem, należy wyjaśnić czym dokładnie jest i jakie ma znaczenie wyłączenie wierzytelności z układu. Oznacza ono, że ustawodawca w ogóle wyklucza restrukturyzację takich wierzytelności na mocy układu, tj. nie dopuszcza jakiejkolwiek formy modyfikacji ich wysokości, umorzenia w pewnej części czy zamiany na udziały/akcje w spółce. W związku z tym dla dłużnika ma to taką konsekwencję, że będzie on zobligowany do wykonania swoich zobowiązań w całości zgodni z ich pierwotną treścią. Zatem wierzytelności nieobjęte układem, to takie wierzytelności, na których redukcję – pomimo procesu restrukturyzacji – dłużnik nie może liczyć. W przeciwieństwie do wierzytelności objętych układem, których dłużnik nie może regulować po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, wierzytelności nieobjęte układem mogą być spłacane w czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego.
I tak, zgodnie z treścią art. 151 ust. 1 p.r. z mocy prawa nieobjęte układem są:
Wierzytelności alimentacyjne swoim zakresem obejmują nie tylko wierzytelności rozumiane jako alimenty w kontekście środków utrzymania (czy też środków wychowania) należnych osobie do tego uprawnionej np. dziecku, małżonkowi, przysposobionemu, ale obejmują również wierzytelności o zbliżonym charakterze czyli takie, których podstawą jest ogólnie rozumiany obowiązek materialnej opieki nad najbliższymi.
Renty, podobnie jak w przypadku wierzytelności alimentacyjnych, należy rozumieć jako wszelkie renty obejmujące odszkodowanie ze wskazanych w przepisie tytułów, w szczególności (ale nie tylko) w przypadku uszkodzenia lub rozstroju zdrowia czy też, jeżeli w następstwie powyższych nastąpiła śmierć.
Jeżeli natomiast obowiązek renty wynika z innych niż wskazane w przepisie tytułów i jednocześnie nie pozostaje w związku z wydarzeniami opisanymi w tym przepisie np. z umowy albo jeżeli chodzi o rentę ubezpieczeniową bądź też o rentę z tytułu zmiany służebności, to wówczas wierzytelności z tytułu takich rent będą mogły podlegać restrukturyzacji w ramach układu.
Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika może dotyczyć składników majątku, a nie cudzych praw (z wyjątkiem osobno uregulowanego tzw. przewłaszczenia na zabezpieczenie). Chodzi tutaj o taką sytuację, w której dłużnik faktycznie jest w posiadaniu konkretnej rzeczy, ale nie jest jej właścicielem. Wówczas wierzycielowi służy roszczenie o wydanie takiej rzeczy przez dłużnika. Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie dochodzenia przez wierzyciela roszczenia o wydanie rzeczy, wobec czego niemożliwe jest ograniczenie tego prawa w układzie.
Natomiast w zakresie roszczeń o zaniechanie naruszenia praw dotyczy to zaprzestania wszystkich naruszeń, które mają inny charakter niż naruszenie władztwa. Chodzi tutaj o naruszenia praw autorskich czy praw osobistych, przykładowo: roszczenie o zaprzestanie działań naruszających dobre imię poprzez obrażanie i pomawianie na forach internetowych.
Jeżeli dłużnik nabył spadek po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, to wierzytelności jakie będą mieli względem niego wierzyciele w związku z tym spadkiem nie ulegną restrukturyzacji, jako że nie mogą zostać objęte układem. Co do przyjęcia spadku, to może ono nastąpić jako przyjęcie proste (tzw. przyjęcie wprost), które wiąże się z odpowiedzialnością za długi spadkowe bez ograniczenia albo jako przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza, tj. z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe, co znaczy, że wierzyciele nie będą mogli dochodzić od spadkobiercy więcej niż otrzymali z tytułu dziedziczenia. Oczywiście najczęściej spadkobierca będzie składał oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, ale nawet jeżeli nie zdąży złożyć stosownego oświadczenia w przewidzianym terminie, to i tak przyjmuje się wówczas, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. W praktyce więc, brak możliwości objęcia układem wierzytelności związanych ze spadkiem nie będzie dla dłużnika zbyt dotkliwy.
Wyłączeniu z układu podlegają wierzytelności z tytułu takich tylko składek na ubezpieczenie społeczne, których dłużnik jest jedynie płatnikiem. Chodzi zatem o wyłączenie z układu wierzytelności z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne, która finansowana jest przez ubezpieczonego, którym jest pracownik, ale jej płatnikiem (osobą obowiązaną do wykonania przelewu) jest pracodawca – tu dłużnik. Pozostała część składek (wierzytelności), które finansuje restrukturyzowany ubezpieczony np. emerytalne, rentowe, chorobowe mogą i będą podlegać układowi na odpowiednich zasadach.
Dwie kolejne grupy wierzytelności są co do zasady wyłączone z układu, ale mogą zostać nim objęte, jeżeli wierzyciel bezwarunkowo i nieodwołalnie wyrazi zgodę na objęcie ich układem. Zgoda wierzyciela musi być bezwarunkowa, co znaczy, że nie można jej uzależnić od jakichkolwiek przyszłych czynników albo od minimalnego poziomu zaspokojenia przysługujących wierzycielowi zobowiązań. Nie może zostać wyrażona następczo – należy udzielić jej najpóźniej przystępując do głosowania nad układem, przy czym może być ona zgłoszona ustnie do protokołu zgromadzenia wierzycieli.
Wierzytelności objęte układem wyłącznie za zgodą wierzyciela to:
W tej grupie będą mieściły się wszelkie wierzytelności wynikające ze stosunku pracy bez względu na podstawę zawarcia stosunku pracy – powołanie, mianowanie czy zawarcie umowy o pracę. Chodzi tutaj o zatrudnienie pracownicze (tj. w rozumieniu ustawy – Kodeks pracy), nie zaś o świadczenie tożsamych usług, ale w ramach umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Wierzytelnościami tymi nie będzie wyłącznie wynagrodzenie za pracę, ale wszystkie także wszelkie wierzytelności, jakich pracownik może dochodzić w ramach przepisów pracowniczych np. premie, dodatki, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy.
Skutkami układu, co do zasady, nie będą objęte także wierzytelności zabezpieczone zastawem oraz hipoteką bez względu na rodzaj tych praw. Ta kategoria obejmuje wierzytelności o charakterze osobisto – rzeczowym, a przepis w sposób wyczerpujący stanowi o rodzajach zabezpieczeń rzeczowych wierzytelności na majątku dłużnika, które będą wyłączone z układu. Co ważne, wyrażenie zgody na objęcie wierzytelności układem nie jest tożsame ze zrzeczeniem się zabezpieczenia – ono pozostaje w mocy. Będą to wierzytelności zabezpieczone na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. Jeżeli wierzyciel nie wyrazi zgody na objęcie wierzytelności układem, to wierzytelności zabezpieczone rzeczowo nie doznają żadnych ograniczeń ani w toku postępowania restrukturyzacyjnego ani po prawomocnym zatwierdzeniu układu. Najczęściej, by wierzyciel miał interes w wyrażeniu zgody na restrukturyzację swojego zobowiązania, proponowane warunki restrukturyzacji muszą być dla tego wierzyciela korzystne, w szczególności powinny być bardziej korzystne niż przymusowe dochodzenie swoich praw.
Na koniec należy jeszcze wskazać, że niedopuszczalnym będzie objęcie układem takich wierzytelności, które już zostały objęte układem. Chodzi o to, aby te same wierzytelności nie stały się przedmiotem dwóch postępowań restrukturyzacyjnych. Poprzedni układ musi zostać uchylony, by wierzytelność mogła ponownie zostać objęta układem.
Podsumowując, znajomość wyłączeń wierzytelności spod układu ma bardzo duże znaczenie, nie tylko dla dłużnika, który będzie musiał spłacić takie wierzytelności w pełnej wysokości, ale także jest to niezwykle istotne dla wierzycieli, jako że wiąże się z dochodzeniem przez nich swoich roszczeń.
