Home
Ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego jest jedną z form zabezpieczenia majątku dłużnika na etapie rozpoznawania wniosku o ogłoszenie upadłości lub wniosku restrukturyzacyjnego (o otwarcie postępowania układowego albo sanacyjnego). Jego rolą jest – nomen omen – nadzorowanie poczynań dłużnika, w czasie, w którym sąd deliberuje nad zasadnością wniosku insolwencyjnego. Jak już wcześniej wskazywaliśmy na łamach naszego bloga (Tymczasowy nadzorca sądowy – kompetencje, zadania i obowiązki), z chwilą ustanowienia tymczasowego nadzorcy sądowego dłużnik traci swobodę w dokonywaniu czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Oznacza to, że na czynności, które nie należą do czynności zwykle dokonywanych przez tego dłużnika w bieżącej działalności, musi on uzyskać zgodę patrzącego mu na ręce tymczasowego nadzorcy. Dla przykładu, dłużnik nie będzie potrzebował zgody na wypłatę comiesięcznych wynagrodzeń pracowniczych, ale zgoda taka będzie konieczna, jeśli dłużnik zdecydował się zmienić siedzibę na bardziej reprezentacyjną i zamierza w tym celu zawrzeć kosztowną umowę najmu (szerzej pisaliśmy o tym TUTAJ).
Ustaliwszy, że w określonych sytuacjach dłużnik będzie potrzebował zgody tymczasowego nadzorcy sądowego, wypada odpowiedzieć na pytanie o tryb jej pozyskiwania. Na początek kwestia terminu. Dłużnik może się oczywiście wystarać o zgodę zanim dokona czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Gdyby jednak tak się nie stało, ustawa stanowi, że zgoda może być udzielona również w terminie 30 dni od dnia dokonania czynności.
Istotnym zagadnieniem jest forma, w jakiej zgoda powinna być udzielona. W doktrynie przyjmuje się, że zgoda tymczasowego nadzorcy sądowego jest zgodą osoby trzeciej, w rozumieniu art. 63 Kodeku cywilnego. Wobec tego, jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie obejmujące zgodę tymczasowego nadzorcy sądowego powinno być złożone w tej samej formie. Zatem np. zgoda na wydzierżawienie przez dłużnika przedsiębiorstwa powinna przybrać formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Z kolei zgoda na sprzedaż samochodu może być wyrażona nawet ustnie. Jednak ze względów dowodowych zaleca się, aby zgoda wyrażona została przynajmniej w wiadomości e-mail.
Zarówno Prawo upadłościowe, jak i Prawo restrukturyzacyjne zastrzegają, że zgoda jest wymagana pod rygorem nieważności. Nie oznacza to jednak, że czynność dokonana bez zgody jest od razu czynnością bezwzględnie nieważną. Z racji na umożliwienie tymczasowemu nadzorcy sądowemu wyrażenia zgody również w ciągu 30 dni po dokonaniu czynności, w pierwszej kolejności czynność objęta jest sankcją bezskuteczności zawieszonej. Jest to wówczas tzw. czynność kulejąca. Nie wywołuje ona skutków prawnych zamierzonych przez strony. Przykładowo, pomimo podpisania umowy sprzedaży samochodu, samochód nadal pozostaje własnością zbywcy, a nabywca nie jest zobowiązany zapłacić cenę. Jedynym obowiązkiem stron jest postępować w taki sposób, aby w razie wyrażenia przez tymczasowego nadzorcę sądowego zgody, były w stanie wykonać umowę. Dopiero po upływie 30 dni albo jeśli wcześniej tymczasowy nadzorca sądowy odmówi wyrażenia zgody, czynność staje się bezwzględnie nieważna. Trzeba zastrzec przy tym, że bezwzględna nieważność następuje z mocą wsteczną, bowiem sięga aż do chwili dokonania czynności. Nieważnością będzie dotknięta również czynność, na którą tymczasowy nadzorca sądowy wyraził zgodę, ale w formie niższej niż wymagana, a uchybienia tego nie naprawiono w terminie 30 dni od dokonania czynności.
Biorąc pod uwagę rygorystyczną sankcję, jaką obarczono dokonanie czynności bez uzyskania wymaganej zgody tymczasowego nadzorcy sądowego, należy skrupulatnie kontrolować formalne kwestie związane z uzyskaniem rzeczonej zgody. Wówczas w razie próby podważenia naszych działań, z pełnym spokojem przedstawimy odpowiednie dowody potwierdzające, że zadośćuczyniliśmy ustawowym obowiązkom.
