Postępowanie restrukturyzacyjne z perspektywy wierzyciela – uwagi praktyczne

Sądowa restrukturyzacja w Polsce z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością. Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego - również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Oznacza to, że w sytuacji gdy przedsiębiorca ma problemy finansowe, które mogą doprowadzić do jego niewypłacalności może wystąpić do sądu w wnioskiem restrukturyzacyjnym. Jeśli sąd uzna, że w danej sprawie przeprowadzenie restrukturyzacji będzie korzystniejsze dla wierzycieli niż ogłoszenie upadłości – otworzy postępowanie restrukturyzacyjne.

Wtedy zaczną rodzić się pytania. Co zrobić, gdy otwarto restrukturyzację kontrahenta, który jest naszym dłużnikiem? Jakie uprawnienia ma wierzyciel w postępowaniu restrukturyzacyjnym? Jakie czynności powinien podjąć wierzyciel? Nie tracąc czasu, wyjaśnijmy zatem jak wygląda restrukturyzacja z perspektywy wierzyciela.

Czy dłużnik uznaje moją wierzytelność?

Aby zabezpieczyć własne interesy, Wierzyciel powinien ustalić czy jego wierzytelność jest uznawana przez Dłużnika. W pewnych sytuacjach Dłużnik może kwestionować istnienie zadłużenia z uwagi na zaspokojenie (np. w wyniku potrącenia wzajemnych wierzytelności, odmienne księgowanie wpłat), przedawnienie, czy też sporny charakter wierzytelności. Aby wyjaśnić te okoliczności Wierzyciel może wystąpić bezpośrednio do kontrahenta z wnioskiem o potwierdzenie sald księgowych lub też zwrócić się w tej sprawie do nadzorcy sądowego/zarządcy, który został wyznaczony do pełnienia funkcji w danym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Wierzyciel może także zapoznać się ze sporządzonym przez dłużnika wykazem wierzycieli dołączonym do wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Wniosek restrukturyzacyjny wraz z załącznikami jest dostępny dla wierzycieli w sądzie, który otworzył postępowanie (akta postępowania o sygnaturze GR).

Czy zostałem umieszczony w spisie wierzytelności?

W postępowaniu restrukturyzacyjnym nadzorca sądowy lub zarządca na podstawie ksiąg rachunkowych i innych dokumentów dłużnika sporządza spis wierzytelności, który obejmuje wierzytelności powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Zatem jeśli postępowanie restrukturyzacyjne zostało otwarte 1 grudnia 2019 r., to zasadniczo w spisie będą umieszczone wszystkie wierzytelności, które powstały przed tą datą. Są to tak zwane wierzytelności układowe, których po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik regulować nie może. Suma tych wierzytelności będzie podlegała restrukturyzacji na warunkach przyszłego układu.

Informacja o sporządzeniu spisu wierzytelności zamieszczana jest w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ze spisem wierzytelności można zapoznać się w sądzie przeglądając akta postępowania restrukturyzacyjnego (akta o sygnaturze GRp, GRu, GRs – w zależności od rodzaju postępowania).

Zostałem umieszczony w spisie wierzytelności – co to oznacza?

Umieszczenie wierzyciela w spisie wierzytelności rodzi szereg skutków, które pozytywnie wpływają na jego sytuację prawną:

1. umieszczenie wierzytelności w spisie wierzytelności określa sumę, z którą wierzyciel uczestniczy w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Suma wierzytelności uznana na karcie wierzyciela stanowi jego „siłę głosu” w głosowaniu nad układem. Jeżeli wierzycielowi przysługuje wierzytelność, która stanowi 30% ogólnej sumy wierzytelności, wierzyciel jest uprawniony do złożenia własnych propozycji układowych;
2. w przypadku gdy dana wierzytelność stanowi co najmniej 20% ogólnej sumy wierzytelności, wierzyciel może wystąpić z wnioskiem o powołanie Rady Wierzycieli oraz może mieć wpływ na jej skład osobowy;
3. w pewnych sytuacjach umieszczenie wierzyciela w spisie wierzytelności może wpłynąć na prowadzone postępowania sądowe, których przedmiotem jest wierzytelność umieszczona w spisie. Przykładowo otwarcie postępowania układowego lub sanacyjnego nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych w celu dochodzenia wierzytelności. Tym niemniej koszty postępowania obciążą wierzyciela, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności. A zatem nie w każdym przypadku celowe będzie występowanie z pozwem przeciwko dłużnikowi w restrukturyzacji;
4. po prawomocnej odmowie zatwierdzenia układu lub prawomocnym umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego, wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzyciela i przysługującej mu wierzytelności, stanowi tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi (o wpływie restrukturyzacji na postępowania egzekucyjne piszemy szerzej TUTAJ);
5. w razie ogłoszenia upadłości dłużnika, wierzyciel przy zgłoszeniu wierzytelności może powołać się na uznanie wierzytelności w spisie wierzytelności sporządzonym w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Co jeżeli wierzyciel nie został umieszczony w spisie wierzytelności?

Sytuacja będzie uzależniona od rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. W przypadku przyspieszonego postępowania układowego, wierzyciel powinien ustalić, czy jego wierzytelność została umieszczona w spisie wierzytelności spornych. Z reguły są tam wskazane wierzytelności które nie są uznawane przez dłużnika lub co do których prowadzone jest postępowanie sądowe. W postępowaniu układowym oraz postępowaniu sanacyjnym, w terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia w MSiG o złożeniu spisu wierzytelności, wierzyciel, który nie został umieszczony w spisie wierzytelności, może złożyć sprzeciw co do pominięcia wierzytelności w spisie wierzytelności. Umieszczenie wierzytelności w spisie w takim przypadku będzie wymagało zatem aktywności ze strony wierzyciela. Nieuwzględnienie wierzytelności w spisie wierzytelności nie stanowi jednak przeszkody do jej dochodzenia we właściwym trybie, np. poprzez wytoczenie powództwa przed sądem powszechnym. Ponadto układ nie będzie wiązał wierzycieli, których dłużnik nie ujawnił i którzy nie byli uczestnikami postępowania restrukturyzacyjnego.

Przykładowy przebieg postępowania restrukturyzacyjnego z punktu widzenia wierzyciela

O otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego nadzorca sądowy lub zarządca zawiadamia wszystkich znanych wierzycieli, których poucza o zmianach, jakie wywołała restrukturyzacja w sferze zobowiązań i majątku dłużnika. Jest to pierwsze, formalne pismo kierowane do wierzycieli. Oczywiście o tym, że dany podmiot podlega sądowej restrukturyzacji możemy dowiedzieć się również np. na podstawie informacji KRS, czy też komunikatów giełdowych. Jednym z najważniejszych skutków restrukturyzacji dłużnika jest zakaz regulowania zobowiązań objętych z mocy prawa układem (a zatem wierzytelności powstałych przed dniem otwarcia restrukturyzacji).

Kolejnym etapem jest sporządzenie spisu wierzytelności, który określa wierzycieli objętych układem. W przyspieszonym postępowaniu układowym, po złożeniu spisu wierzytelności sędzia-komisarz wyznacza termin zgromadzenia wierzycieli zwołanego w celu przyjęcia układu a następnie zatwierdza na nim spis wierzytelności. W postępowaniu układowym i sanacyjnym wierzyciele mają możliwość zgłoszenia sprzeciwów do spisu wierzytelności, co wpływa na moment zatwierdzenia spisu wierzytelności. Zwołanie zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem co do zasady będzie bowiem możliwe dopiero po rozpoznaniu sprzeciwów i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Informacje o złożeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności podlegają obwieszczeniu w MSiG.

Jeżeli zostały spełnione warunki i nie zachodzą inne przeszkody, sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem, określając termin, miejsce i przedmiot obrad oraz sposób głosowania. Jest to kluczowy etap w każdej restrukturyzacji – wynik głosowania nad układem przesądzi o dalszych losach dłużnika. Informacja o zgromadzeniu wierzycieli publikowana jest w MSiG, zaś wierzyciele umieszczeni w spisie wierzytelności otrzymują drugie, formalne pismo z informacją o zwołaniu zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem, do którego dołączona jest karta do głosowania oraz propozycje układowe. Głosowanie na zgromadzeniu wierzycieli przeprowadza się pisemnie, jednak wierzyciel który stawi się osobiście w sądzie na zgromadzeniu wierzycieli może oddać głos ustnie do protokołu. Układ zostanie przyjęty, jeżeli uzyska wymagane poparcie wśród większości wierzycieli. Jeżeli wierzyciele zagłosuję przeciwko układowi, nie dojdzie do zawarcia układu, a postępowanie restrukturyzacyjne zostanie umorzone.

Układ zawarty na zgromadzeniu wierzycieli podlega następczej kontroli przez sąd, który bada czy układ nie narusza przepisów prawa albo czy jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany przez dłużnika. Ponadto sąd może odmówić zatwierdzenia układu, jeżeli jego warunki są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi i zgłosili zastrzeżenia. Dopiero prawomocne postanowienie sądu o zatwierdzeniu układu kończy proces sądowej restrukturyzacji dłużnika.

Podsumowanie

Po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciel powinien ustalić, czy jego wierzytelność zostanie umieszczona w spisie wierzytelności. Dbałość o własne interesy wymaga od wierzyciela podjęcia minimum staranności w tym zakresie. Prawo restrukturyzacyjne premiuje aktywnych wierzycieli, którzy mają istotny wpływ na przebieg postępowania restrukturyzacyjnego. Na finalnym etapie postępowania wierzyciele umieszczeni w spisie wierzytelności zadecydują o przyszłości dłużnika w drodze głosowania nad układem.

 

Masz pytania?
Skontaktuj się z nami!