Home
Rada wierzycieli jest jednym z organów postępowania upadłościowego oraz poszczególnych postępowań restrukturyzacyjnych (rada nie występuje w postępowaniu o zatwierdzenie układu). Głównym jej zadaniem jest reprezentowanie interesu wierzycieli przed sędzią-komisarzem i sądem upadłościowym. Rada wierzycieli nie musi wystąpić w każdym postępowaniu. Jest ona organem fakultatywnym – postępowanie może toczyć się również bez niej. W takiej sytuacji kompetencje rady wierzycieli wykonuje sędzia-komisarz indywidualnie. Powołanie omawianego organu jest jednak niezbędne, gdy z taką inicjatywą wystąpi określona większość wierzycieli.
W przybliżeniu wiemy już, jaka jest rola rady wierzycieli w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym. Czas przyjrzeć się zatem bliżej jej funkcjonowaniu!
Radę wierzycieli ustanawia oraz powołuje i odwołuje jej członków sędzia-komisarz z urzędu (gdy uzna to za potrzebne), bądź na wniosek. Innymi słowy, drogi proceduralne do utworzenia rady są dwie: (i) albo dokona tego samodzielnie sędzia-komisarz, dochodząc do przekonania, że w danym postępowaniu jest to potrzebne, (ii) albo dojdzie do tego poprzez złożenie przez legitymowane podmioty stosownego wniosku, wskutek którego sędzia-komisarz ustanawia radę wierzycieli.
W aktualnym stanie prawnym zarówno w postępowaniu restrukturyzacyjnym, jak i upadłościowym o powołanie rady wierzycieli ubiegać może ubiegać się co najmniej trzech wierzycieli – bez względu na sumę wierzytelności, którą dysponują. Mniejsza ich ilość może żądać ustanowienia rady pod warunkiem, że przysługuje im co najmniej 1/5 ogólnej sumy wierzytelności. Zarówno Prawo upadłościowe, jak i Prawo restrukturyzacyjne przewiduje jednak wyłączenie pewnych kategorii wierzycieli z możliwości żądania ustanowienia rady (zob. art. 201 ust. 2 PrUpad oraz 121 ust. 2 PrRestr).
Ponadto z żądaniem ustanowienia rady może wystąpić dłużnik (postępowanie restrukturyzacyjne) albo upadły (postepowanie upadłościowe).
Przede wszystkim należy pamiętać, że skuteczne wniesienie wniosku obliguje sędziego-komisarza do niezwłocznego (nie później jednak niż w ciągu tygodnia) ustanowienia rady.
Co do zasady, radę tworzy pięciu członków oraz dwóch zastępców powoływanych spośród wierzycieli dłużnika będących uczestnikami postępowania. Jednak w przypadku, gdy liczba wierzycieli dłużnika uczestniczących w postępowaniu jest mniejsza niż siedem rada może liczyć jedynie trzech członków.
Sędzia-komisarz ma również prawo odwołać członków rady wierzycieli nieprawidłowo wypełniających swoje obowiązki. Dokonuje tego w formie postanowienia, na które służy zażalenie.
Wiemy jak ustanowić radę wierzycieli i kto wchodzi w jej skład. Prześledźmy teraz wspólnie obszary jej działania.
Przepis art. 205 ust. 1 PrUpad określa uprawnienia, kompetencje oraz obowiązki rady wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Tak więc, jest ona organem udzielającym pomocy syndykowi, kontrolującym jego czynności, badającym stan funduszów masy upadłości, udzielającym zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady wierzycieli oraz wyrażającym opinię w innych sprawach, jeżeli tego zażąda sędzia-komisarz lub syndyk. Ponadto rada wierzycieli lub jej członkowie mogą przedstawiać sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności syndyka. Rada może również żądać od upadłego oraz syndyka wyjaśnień oraz badać księgi i dokumenty dotyczące upadłości w zakresie, w jakim nie narusza to tajemnicy przedsiębiorstwa.
Analizując powyższy zakres czynności trudno nie odnieść wrażenia, że rada wierzycieli pełni względem syndyka rolę kontrolno-nadzorczą oraz opiniodawczą.
Co wymaga podkreślenia, rada wierzycieli przy wykonywaniu swoich obowiązków powinna kierować się interesem pojmowanym in gremio - ogółu wierzycieli. Indywidualne korzyści poszczególnych wierzycieli nie mogą tutaj grać pierwszych skrzypiec.
Rdzeń zadań rady wierzycieli nie zmienia się w postepowaniu restrukturyzacyjnym. Pełni ona analogiczną rolę. Przede wszystkim, rada udziela pomocy nadzorcy sądowemu albo zarządcy, kontroluje ich czynności, bada stan funduszy masy układowej lub sanacyjnej, a także udziela zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady wierzycieli. Ponadto sędzia-komisarz, nadzorca sądowy, zarządca lub dłużnik mają prawo zażądać opinii rady wierzycieli w każdej sprawie.
Analogicznie jak w postępowaniu upadłościowym, w postępowaniach restrukturyzacyjnych, zarówno rada, a także każdy z jej członków ma prawo przedstawić sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności dłużnika, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Uprawnieniem rady jest także badanie ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa dłużnika – jednak tylko w zakresie, w jakim nie narusza to tajemnicy przedsiębiorstwa.
Również w postępowaniu restrukturyzacyjnym naczelną dyrektywą działania rady jest interes ogółu wierzycieli.
Podsumowując zagadnienie kompetencji rady wierzycieli warto wyróżnić jedną z nich, a mianowicie udzielanie zezwolenia na dokonanie określonej kategorii czynności. Szczegółowy opis tego zagadnienia wymaga osobnego wpisu, ale wypada tutaj powiedzieć, że brak udzielenia zgody przez radę dla wymienionych w przepisach czynności niesie skutek w postaci ich nieważności!
Powołanie rady wierzycieli wydaje się niezbędne w dużych postępowaniach upadłościowych (restrukturyzacyjnych), zwłaszcza w przypadku znacznej ilości wierzycieli. Rada wzmacnia ich pozycję w postępowaniu. Dzięki jej ustanowieniu wierzyciele mają rzeczywisty wpływ na przebieg postępowania, mogą w nim aktywnie uczestniczyć, a także dokonywać bieżącej kontroli czynności podejmowanych przez syndyka, zarządcę czy nadzorcę sądowego (tutaj rada działa w myśl zasady: „ufaj, ale sprawdzaj”).
Co najważniejsze, fachowe działanie rady pozwala na efektywne i szybkie prowadzenie postępowania, dzięki czemu wierzyciele będą mogli odzyskać więcej pieniędzy. Zawsze zatem, gdy występujemy w roli wierzyciela w postępowaniach restrukturyzacyjnych czy w postępowaniu upadłościowym, rozważmy możliwość ustanowienia rady wierzycieli – właściwe działanie rady może bowiem przełożyć się zwiększenie kwoty odzyskanych środków.
