Zawezwanie do próby ugodowej a przedawnienie – ważna nowelizacja przepisów

Postępowanie pojednawcze inicjowane zawezwaniem do próby ugodowej to jeden ze sposobów prowadzących do kompromisu i polubownego załatwienia sprawy. Sprowadza się do wypracowania wspólnego stanowiska między stronami i zawarcia przed sądem ugody, która ma w zasadzie moc prawomocnego orzeczenia sądowego¹ - w szczególności stanowi tytuł egzekucyjny otwierający wierzycielowi dogodną drogę do przymusowego zaspokojenia roszczenia w przypadku braku realizacji postanowień ugody przez dłużnika.

Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej jest czynnością, która wszczyna postępowanie pojednawcze. Jest ona kwalifikowana jako czynność dokonana przed sądem bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, co oznacza, że wszczęcie i przeprowadzenie postępowania pojednawczego przerywa bieg przedawnienia roszczenia, którym objęte było wezwanie, niezależnie od tego, czy doszło w wyniku tego postępowania do zawarcia ugody, czy też nie.

Ważne zmiany Kodeksu cywilnego modyfikujące kwestię przerwania biegu przedawnienia poprzez zawezwanie do próby ugodowej wejdą w życie 30 czerwca 2022 roku. Warto już teraz wiedzieć, co zmieni się w praktyce.

Jak jest obecnie?

Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów Kodeksu cywilnego, bieg terminu przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia. W szczególności chodzi więc o złożenie do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia następuje niezależnie od tego czy doszło do zawarcia ugody na skutek tego wniosku czy też nie.

W praktyce zdarza się, że strona wielokrotnie składa wniosek o zawezwania do próby ugodowej – często jej jedynym celem jest przerwanie biegu przedawnienia roszczeń, a nie faktyczne zawarcie ugody. Sądy, w niektórych postępowaniach, zaczęły jednak uznawać, że takie wnioski nie spełniają wymogów przewidzianych dla przerwania biegu przedawnienia, bowiem nie stanowią czynności podjętej bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia. Jednocześnie takie wnioski, zdaniem niektórych sądów, stanowią nadużycie uprawnień procesowych. Dotychczas orzecznictwo nie mogło wypracować jednolitego stanowiska². W związku z powyższym, ustawodawca postanowił znowelizować przepisy dotyczące przedawnienia i wyszczególnić w nich przypadek złożenia zawezwania do próby ugodowej, by rozwiać dotychczasowe wątpliwości oraz zniwelować przypadki wielokrotnego składania wniosków o zawezwanie do próby ugodowej.

Jak będzie po 30 czerwca 2022?

Nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego wprowadza zasadę, że zawezwanie do próby ugodowej nie będzie skutkowało przerwaniem biegu przedawnienia lecz jego zawieszeniem, odpowiednio przez czas trwania postępowania ugodowego lub mediacji. W praktyce oznacza to, że bieg terminu przedawnienia po zakończonym postępowaniu ugodowym czy mediacyjnym nie będzie biegł na nowo, jak to miało miejsce dotychczas. Zatem jeśli złożymy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej miesiąc przed terminem przedawnienia, to po zakończeniu postępowania będziemy mieli miesiąc na złożenie powództwa w tej sprawie, a nie tak, jak dotychczas, zazwyczaj trzy lub sześć lat w zależności od charakteru sprawy.

W uzasadnieniu wprowadzenia zmian wskazano, że ich celem jest ochrona dłużnika przed niepewnością co do istnienia określonego obowiązku zapłaty, w szczególności w przypadku gdy wyłącznym celem złożenia wniosku było przerwanie biegu przedawnienia. Jednocześnie korzystanie bez ograniczeń z instytucji zawezwania do próby ugodowej w skrajnych przypadkach prowadziło do sytuacji, gdy roszczenie nigdy nie ulegało przedawnieniu (wskutek ciągłego przerywania biegu terminu przedawnienia kolejno wnoszonymi zawezwaniami). Zmiana ma przyczynić się do pewności obrotu gospodarczego oraz motywować dłużnika do niezwlekania z dochodzeniem roszczenia przed sądem.

Wskazać należy, że już w 2019 roku dokonano zmian przepisów w zakresie opłaty od zawezwania do próby ugodowej zwiększając ją do 1/5 opłaty od pozwu. Dla porównania maksymalna opłata przed 2019 rokiem wynosiła 300 zł, natomiast obecnie jest to 40.000 zł.

Nowe przepisy wchodzą w życie 30 czerwca 2022 roku. Do mediacji oraz postępowań pojednawczych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, zastosowanie mają dotychczasowe regulacje.

Masz pytania?
Skontaktuj się z nami!